Congres HKU: Upload
Afgelopen donderdag werd bij de HKU te Hilversum het congres Upload gehouden, met als thema Users as Designers and Designers as Toolmakers.
Net als een week eerder, bij de Emerce Eday, was het thema co-creation het centrale punt van de meeste lezingen. Maar nu vanuit het perspectief van de ontwerper (designer, ontwikkelaar).
Jeroen van Mastrigt hield zijn betoog rond de gebruiker als “creator”, waarbij hij constateerde dat de creatieve revolutie nogal beperkt gebleven is. Net zoals de opkomst van het kopieer-apparaat in de jaren 1970 niet tot het uitgeven van hoogstaande, onafhankelijke literatuur heeft geleid, blijft ook nu de echt vernieuwende creatie veelal het domein van de professionele auteur, vormgever enzovoorts. Wat daarentegen wel een hoge vlucht genomen heeft, is de “mashup cultuur”, geïllustreerd aan de hand van de hip-hop muziek met z’n samples. Volledig nieuwe creaties blijven beperkt, het remixen is daarentegen zeer populair en leidt tot interessante nieuwe ontwikkelingen.
De conclusie luidt, vertaald naar het internet: zorg voor goede “tools” voor gebruikers (open content en API’s) en die gebruikers doen de rest, het ontwikkelen van nieuwe toepassingen waar je als initiatiefnemer zelf niet op gekomen was. De gebruikers als ontwerper op basis van bestaande componenten, waarbij de verantwoordelijkheid voor die componenten bij de professionele ontwikkelaar en designer blijft liggen. En dit is geheel in overeenstemming met de ondertitel van het congres: Users as Designers and Designers as Toolmakers.
André Platteel van Somanydynamos gaf een meer filosofische invulling aan het begrip co-creation. Zijn uitgangspunt: het huidige communicatie (marketing) paradigma gaat uit van volledige controle door de afzender, als de ontvanger er mee aan de haal gaat wordt dat als onwenselijk gezien (denk aan juridisch gekrakeel rond spoof ads en mash ups). De identiteit van de afzender staat vast en wordt volledig door de afzender gecontrollerd. Deze benadering gaat uit van het tekort als drijvende kracht voor de vraag. Communicatie is een verkapte monoloog, de grenzen staan vast en de kaders zijn gegeven.
Daar tegenover staat co-creatie, met als kenmerken open bronnen, communicatie in twee richtingen. Identiteit is een nomadisch begrip, afhankelijk van de context. De gebruiker bepaalt zijn eigen relatie tot het gebodene, past het in de eigen kaders in. De kenmerken van co-creatie zijn hiermee:
• het mede ontwikkelen
• mede betekenis geven
• mede verantwoordelijkheid nemen
Aan de ontwerpers is hierin de taak om niet langer een dichtgetimmerd eindproduct, maar een medium voor co-creatie te bieden.
Andere lezingen gingen over het beiden van meer inzicht en geven van grip op informatiestromen (Ingrid Mulder voor het Telematica Instituut), de Creative Commons licentie als juridische basis voor co-ceratie (Paul Keller, Waag Society). Laurens Vreekamp (KRO) leidde een hilarische interactieve sessie, waarbij het publiek participeerde in een ontwerp-opdracht. Eerst vanuit het perspectief rond 1999 (denk Java Applet voor interactieve menu’s), daarna vanuit het perspectief van 2006 met alle web 2.0 gimmicks als gradients en tag clouds.
Robert Gaal (BlueAce) gaf inzicht in de praktijk van een site voor en door gebruikers: eKudos, een nieuws site waarbij de gebruikers samen het nieuws redigeren maar ook bepalen wat het meest relevant is. Hanne Marckman (Keesie) liet zien hoe communicatie voor jongeren aangepakt kan worden: het draait om participatie, eenrichtingsverkeer wordt als leugen gezien, zeker als die van een officiële instantie komt.
Het congres werd afgesloten met een panel discussie waar alle onderwerpen nog eens aan bod kwamen. Hier miste ik de richting een beetje, de discussie ging veel kanten op zonder tot duidelijke standpunten te komen.
Concluderend lijkt het er op dat co-creation het buzzword van najaar 2006 is. Congres Upload heeft er zeker toe bij gedragen om de betekenis van dit buzzword in te vullen en designers voor het web te prikkelen hier kritisch over na te denken. Minder buzz, meer inhoud, precies wat van een goede gereedschapsmaker verwacht mag worden.
Update: zie ook dit geweldige filmpje van Zefrank over de lelijkheid van MySpace, en waarom dat goed is volgens hem (“Thinking – so you don’t have to“)
